Bij mijn geliefde Vrij Groen tuin hebben we sinds 2011 een Kerstbomenasiel: in januari komen mensen hun kerstboom brengen. Die wordt in de tuin geplant en verzorgd tot de eigenaar hem begin december weer komt halen voor de volgende kerst. We hebben veel ervaring opgedaan, waardoor nu 70 tot 80 % van de bomen overleeft. En dat op niet al te beste grond. Daar zijn we best trots op! Wat zijn de succesfactoren?

Begin met aankoop van een frisse boom

• Wat voor kerstboom?  Kleine bomen hebben meer kans te overleven dan grote bomen. Daarnaast: koop géén Nordmann-Spar. In het kerstbomenasiel gaan die bijna allemaal dood. Andere soorten doen het beter. Koreaanse sparren en Conica-sparretjes groeien bij ons het best (foto’s onderaan). Fijnsparren, Servische sparren en blauwsparren doen het ook aardig. 
• Let op een zware, vochtige wortelkluit. Als de kluit in de zak of emmer groot is en zwaar aanvoelt heb je meer kans dat hij niet uitgedroogd is. Controleer – als het kan, bij een losse kluit – of hij voldoende wortels heeft. Bij het kerstbomenasiel heeft zo’n 10 % van de bomen zo weinig wortels, dat we ze niet planten. Soms echt alleen een stompje!
• Vaste, glanzende naalden. Schud de boom voor aankoop. Als er naalden afvallen, dan gebeurt dat ook in de huiskamer. Strijk met een vinger tegen de richting van de naalden in. Ze mogen er niet afvallen. Als de naalden dof zijn, zijn ze uitgedroogd – niet kopen.

Vertroetel je boom als hij binnen staat

• Laat de boom wennen aan de warmte van de huiskamer door hem eerst een dag op een beschutte koele plek (kelder, schuur, berging, garage) te zetten.
• Zorg voor vochtige grond. Knip de zak van de kluit open en zet de boom in een pot die is aangevuld met tuinaarde. Geef water om de kluit vochtig te houden. Zorg dat er gaatjes onderin de pot zitten, om wateroverlast te voorkomen. Zet er een schaal of bord onder.
• Koelte, licht en vochtige lucht. Zet de kerstboom niet dicht bij de verwarming, niet direct op de vloerverwarming (= gegarandeerd killing), en niet in de buurt van warme lampen. Een hoge luchtvochtigheid en een lichte plek zonder direct zonlicht worden gewaardeerd.
• Gebruik geen nepsneeuw. Dat hebben we niet getest, maar nee, niet doen.
• Hou hem niet te lang binnen. Voor de boom: hoe korter, hoe beter.

Geef ook aandacht in de tuin

• Verzorg een liefdevolle reis naar buiten: Zet je boom na gebruik een dag in een koele ruimte voor hij weer naar buiten gaat. Zorg dat de kluit niet kan bevriezen, door hem direct in de volle grond te zetten. Meng wat compost of potgrond door de grond, voor voeding. Geef water direct na planten, voor beter contact tussen grond en wortels.
• Geef water in droge perioden. Je boom heeft weinig wortels in verhouding tot de hoeveelheid naalden, dus zal hij de verdamping moeilijk bij kunnen houden met wateropname uit de grond.
• Neem twee of drie bomen. Als je meerdere jaren een kerstboom uit eigen tuin wilt, plant er dan een paar. Laat ze in de tuin groeien en gebruik ze om de beurt. Dan hebben ze meer tijd om te herstellen van hun avontuur in de huiskamer. Als je na een jaar een rondje om de kluit steekt met de spade, kun je de wortels snoeien. Zo zorg je dat er dicht bij de stam veel wortels gevormd worden.

Geen garanties, wel mooie kansen

Ook als je je boom goed verzorgt, is er kans dat hij het niet overleeft: toch te weinig wortels voor een goede start, of te ver uitgedroogd om verder te groeien. Maar er is ook grote kans dat het wel lukt, zeker als je met een kleine boom begint. Na een jaar in de tuin heeft hij meer wortels dan toen je hem voor het eerst plantte. Na een tweede kerst kan hij daar gebruik van maken, als je de kluit niet te klein maakt. Soms gaat een boom bloeien, en krijg je sparappeltjes – hangt de versiering er al in.

Koreaanse spar met fris aangegroeide takjes en sparappels (verse, en bruine van vorig jaar).

Kleine Conica-spar, klaar voor de tweede kerst. Conica’s worden vaak in potten gekweekt. Ze hebben dan een complete wortelkluit.

Je kunt pech hebben – ook deze boom is als kerstboom met kluit verkocht.